Trong những chuyến đưa đò qua sông tôi được tiếp xúc với nhiều đối tượng HS khác nhau: Có những HS ngoan hiền học giỏi, có những em nhiệt tình, tự tin thể hiện khả năng của mình, cũng có những em rụt rè nhút nhát, hay những em nghịch ngợm có ý thức kém, có những em có hoàn cảnh khó khăn mồ côi cả cha lẫn mẹ…. Là GVCN, chúng ta phải làm gì để những HS của chúng ta luôn là những bông hoa tươi đẹp, tỏa mãi hương thơm của tuổi học trò. Sau đây tôi mạnh dạn chia sẻ một vài kinh nghiệm của bản thân mà trong những năm qua tôi đã áp dụng có hiệu quả.

Một là, giáo viên chủ nhiệm phải có năng lực quản lí. Người GVCN chiếm vị trí trung tâm, trụ cột trong quá trình giáo dục HS, là linh hồn của lớp học, là người cố vấn đáng tin cậy dẫn dắt, định hướng, giúp học sinh biết vươn lên, tự hoàn thiện và phát triển nhân cách. GVCN có vai trò rất lớn tới chất lượng học tập của lớp. Sự phát triển toàn diện của HS, sự đi lên của tập thể lớp đều có sự đóng góp quan trọng của GVCN lớp. GVCN cùng một lúc phải đảm nhiệm nhiều vai trò: là “một đại diện của Hiệu trưởng”; một người thầy, một cầu nối đa năng giữa gia đình, học sinh với nhà trường; một người cha, một người mẹ thứ 2 của các em; một luật sư và cũng có những lúc cần là người bạn lớn… Như vậy có nghĩa là cùng một lúc GVCN phải đóng nhiều vai trò mà vai nào cũng đòi hỏi phải hoàn thành xuất sắc. Do đó, năng lực quản lí, lãnh đạo của GVCN là yếu tố vô cùng quan trọng, quyết định đến sự thành công của một lớp học. GVCN phải có đủ hiểu biết và các kỹ năng để điều tra khảo sát, xây dựng kế hoạch lớp chủ nhiệm, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục đến từng HS. Ngoài việc thực hiện các chỉ đạo của Hiệu trưởng thì GVCN cần phải biết xây dựng các hoạt động độc lập riêng, mang tính đặc thù của lớp mình. GVCN cũng cần phải có tầm nhìn, phát hiện và giải quyết sớm các vấn đề nảy sinh ở lớp mình chủ nhiệm. Người GVCN cũng phải là người “Cầm cân, nẩy mực” trước những điều bất hợp lí xảy ra trong lớp.

Để làm tốt công tác GVCN lớp, ngay từ đầu năm học, khi được tiếp nhận lớp, GVCN cần nhanh chóng tìm hiểu về tình hình lớp mình bằng nhiều hình thức, như:  phiếu thăm dò học sinh về gia đình, hoàn cảnh, nơi thường trú, tính cách, … để từ đó có những hiểu biết cơ bản về từng HS và có thể đưa ra những phương pháp giáo dục phù hợp cho từng đối tượng.

 GVCN xây dựng một ban cán sự lớp, cần tìm ra những HS có tinh thần trách nhiệm cao, có năng lực, bản lĩnh, có ý thức tốt, đoàn kết giúp đỡ bạn bè và phải quan tâm đến công việc của lớp,… Muốn vậy, GVCN cần phải biết hết khả năng của những HS, đặc biệt là những HS có năng lực quản lý lớp để từ đó hình thành một ban cán sự lớp. Có thể nói, lớp chủ nhiệm mạnh hay yếu phụ thuộc vào cách chọn ra ban cán sự lớp, vì chính những HS này sẽ hỗ trợ đắc lực cho GVCN.

GVCN từng bước đi vào xây dựng về nội quy, về ý thức kỉ luật, nề nếp, trật tự trong trường học cũng như tuân thủ những quy định chung của trường làm sao cho phù hợp với đặc điểm của lớp. Tổ chức lớp phải gắn liền với các hoạt động phong trào của tập thể, phong trào của nhà trường. Vì vậy, giáo viên cần thông qua các hoạt động tập thể để xây dựng cho lớp học tinh thần đoàn kết, hòa đồng như: phát động các phong trào thi đua, tham gia các hoạt động phong trào do Đoàn trường tổ chức như văn nghệ, các hoạt động TDTT hay tham gia các phong trào khác.

Hai là, GVCN là “cầu nối đa năng”, phối hợp chặt chẽ với giáo viên bộ môn trong công tác giảng dạy. Trong quá trình giảng dạy, bên cạnh việc quán xuyến, đôn đốc, theo dõi học sinh của GVCN còn có đội ngũ các thầy, cô giáo trực tiếp giảng dạy. GVCN có thể trao đổi với giáo viên bộ môn để nắm bắt thêm về tinh thần, thái độ học tập, ý thức tổ chức kỷ luật, học lực… của từng HS trong lớp. Từ đó tạo điều kiện cho GVCN có sự nhìn nhận và đánh giá khách quan về chất lượng học tập của từng HS trong lớp đồng thời có biện pháp động viên, nhắc nhở, giáo dục phù hợp đối với từng HS giúp các em học tập và rèn luyện nhân cách đạo đức tốt hơn.

Ba là, GVCN phối hợp với Phụ huynh học sinh của lớp. Để làm được công tác chủ nhiệm tốt, GVCN cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa GVCN và Phụ huynh học sinh. Đây là mối quan hệ không thể thiếu được. Chính vì vậy, trong cuộc họp cha mẹ học sinh đầu năm, GVCN phải cố gắng nắm bắt số điện thoại liên lạc của gia đình, đây là điều kiện thuận lợi giúp GVCN trao đổi gián tiếp với cha mẹ học sinh khi cần thiết. Ngoài ra GVCN cần phải tiếp xúc riêng để trao đổi thông tin với cha mẹ học sinh những HS cá biệt. Thông qua công việc này giúp giáo viên biết được các thói quen, sở thích thái độ của HS thường biểu hiện ở gia đình. Qua đó giúp cha mẹ học sinh biết được tình hình học tập của con, đồng thời giúp cha mẹ học sinh thấy được sự quan tâm của nhà trường đối với gia đình từ đó tạo được niềm tin đối với phụ huynh trong việc giáo dục con cái họ. Mối quan hệ có tác động hai chiều này nhằm hạn chế bớt mặc cảm, tự ti ở các em giảm bớt tâm lí lo sợ khi tiếp xúc với GVCN.

Bốn là, GVCN phải gần gũi, thấu hiểu quan tâm và nắm chắc hoàn cảnh của từng HS trong lớp. Trong công tác chủ nhiệm, trước hết GVCN phải là người hiểu được tâm sinh lí, nhu cầu, nguyện vọng, mong ước của các em, nắm bắt được hoàn cảnh sống, những tác động của gia đình, xã hội đến tâm sinh lí của các em, mối quan hệ của các em với bạn bè trong và ngoài xã hội. Chúng ta đều biết: “không có gì làm tôn vinh người thầy trong sự nghiệp của mình hơn việc khích lệ học sinh tiến bộ”. Mỗi giáo viên có thể khuyên nhủ học sinh qua những câu chuyện thực tế thường gặp; hòa đồng, gần gũi với các em, coi học trò như người thân của mình. Đối với những học sinh cá biệt, giáo viên phải biết làm chủ cảm xúc, tránh quát tháo, nặng lời mà thay vào đó là động viên kịp thời, lắng nghe ý kiến, suy nghĩ từ các em để các em thấy được sự quan tâm, giúp đỡ của thầy cô. Từ đó, họ nhận ra những khuyết điểm của mình mà thay đổi bản thân. Người giáo viên cũng cần biết biểu dương đúng lúc đối với những học viên có chí tiến bộ trong học tập, bởi đó là động lực lớn để các em vươn lên. Ngoài ra, mỗi giáo viên cũng phải luôn luôn xác định rằng: trong công tác chủ nhiệm thì giáo dục là chính, tức là tùy thuộc vào từng đối tượng học sinh mà giáo viên sẽ có những biện pháp khuyên nhủ, mềm mỏng hay cứng rắn, kiên quyết cụ thể chứ không đi theo một khuôn mẫu định sẵn. Muốn làm tốt được điều này, mỗi GVCN phải thực sự kiên trì, nhẫn nại và phải có tâm huyết yêu nghề, yêu người. GVCN phải bằng tấm lòng nhân ái, bao dung không vụ lợi, đến với học sinh bằng tấm lòng chân thành, cởi mở, tôi luôn tâm đắc những dòng chữ của một thầy giáo người Nga đã viết: “Đến với một nhà giáo dục điểm chủ yếu là tình người”. Đó cũng là nhu cầu sâu sắc trong lòng mỗi con người. Có lẽ mầm mống của hứng thú sư phạm là ở chỗ hoạt động sáng tạo đầy tình người để tạo ra hạnh phúc cho con người. Đó là một điều vô cùng quan trọng.

Năm là, GVCN phải là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Người giáo viên phải thực sự mẫu mực, phải là một tấm gương sáng về trí tuệ cũng như về đạo đức để học sinh noi theo. Bởi lẽ, lời nói của giáo viên chủ nhiệm dù hay đến mấy cũng không thể che lấp nổi những lỗ hổng về kiến thức cũng như về hành vi đạo đức. Vì vậy, mỗi giáo viên phải cẩn trọng trong mọi ý nghĩ, lời nói, cũng như hành động trên lớp học và ngoài xã hội. Tự mỗi người phải nỗ lực phấn đấu hoàn thiện bản thân, xứng đáng được học trò gọi là thầy cô theo đúng nghĩa của nó.Đây là cách giáo dục dùng nhân cách tác động đến nhân cách.

Để làm tốt công tác chủ nhiệm, theo tôi hai yếu tố cốt lõi không thể thiếu đối với GVCN là cái tài của một nhà tâm lí và cái tâm của một nhà giáo dục. Làm tốt hai yếu tố này thì người giáo viên nói chung và người giáo viên chủ nhiệm nói riêng đều có thể làm tốt trách nhiệm của mình trong thời đại mới ngày nay và luôn để lại ấn tượng tốt trong lòng học trò.

Trên đây là một vài chia sẻ nhỏ của bản thân trong công tác chủ nhiệm lớp với tính chất tâm sự là chính. Kính chúc quý Thầy Cô sức khỏe, hạnh phúc và thành công. Chúc “Công tác chủ nhiệm lớp” của Trường THPT Kim Động ngày càng vững mạnh, cùng nhau xây dựng một môi trường học tập với mô hình “Trường học hạnh phúc” – “Yêu thương, an toàn và tôn trọng”.